Alles over aardappels en friet
Friet en meer van Aviko
Bij Aviko maken we meer dan 700 lekkere producten. We staan vooral bekend om onze heerlijke friet, of frites, of patat. Hoe je het maar noemt. Maar we maken bijvoorbeeld ook rösti, gratins, churros en snacks. Zo is er voor iedereen iets lekkers te vinden! Met onze producten brengen we joy aan tafels over de gehele wereld. Onze producten zijn namelijk in meer dan 110 landen te koop.
Recepten met Aviko producten
Met de aardappelproducten van Aviko kun je veel lekkere gerechten bereiden. Heb je inspiratie nodig? Op aviko.nl vind je recepten met Aviko producten. Er is nog veel meer te ontdekken dan alleen friet of patat! Ontdek wat er past bij zoete aardappelen of hoe je een gezonde maaltijd met rösti bereidt. Heb je zin in een zoete maaltijd? Kijk naar onze recepten met churros!
Zo maak je de lekkerste friet
Hoe bak je de lekkerste friet? Aviko friet kun je op verschillende manieren bereiden: in de friteuse, in de over of in de airfryer. De keuze is aan jou! Rösti kun je daarnaast ook gewoon in een koekenpan bereiden. Wil je de lekkere Aviko churros een keertje proberen? Churros bereid je in de oven of in de airfryer. Je vindt op de verpakking van alle Aviko producten alle informatie die je nodig hebt voor een succesvolle bereiding.
De aardappel
De aardappel is een wereldberoemde plant met het grootst aantal wilde en geteelde variaties. Alle geteelde soorten behoren tot de solanum tuberosum. Waar komt de aardappel vandaan? Oorspronkelijk komt de aardappel uit de Andes, waar hij al duizenden jaren werd verbouwd. Via opgravingen weten we dat de aardappel al 13.000 jaar geleden voorkwam in delen van Zuid-Amerika, waaronder Chili, en 8000 jaar geleden ook in Peru.
Voedingswaarden
Waarom zijn aardappels gezond en welke voedingsstoffen zitten er in aardappels? De aardappel is rijk aan voedingsstoffen. Hij bevat geen vetten en de helft aan kilocalorieën in vergelijking met rijst en pasta. Hij bestaat voor 80 procent uit water. Voor de rest bevat hij mineralen, vitamines, vezels en is een bron van zetmeel, in de vorm van complexe koolhydraten. De aardappel bevat vitamine B-complex en een grote hoeveelheid vitamine C, wat vergelijkbaar is met dezelfde waardes van de meeste fruitsoorten.
Gezond en geliefd
Wist je dat de meeste vezels in de aardappelschil zitten? Je mag de schil van de aardappel dus zeker ook eten. Of je kiest voor lekkere Aviko friet met schil! Verder bevat de aardappel een hoge waarde aan kalium, magnesium, fosfor, ijzer en calcium. De aardappel past dus uitstekend in een gezonde leefstijl. Ook vanwege zijn veelzijdigheid is de aardappel wereldwijd een zeer geliefd product.
Wereldvoedsel
De aardappel is de plant die het meest geschikt is om de groeiende wereldbevolking te blijven voeden. Dat komt doordat de aardappel per hectare meer voedingswaarde oplevert en minder water nodig heeft dan graan en rijst. Bovendien is de aardappel gemakkelijk te verbouwen.
Wist je dat?
- De aardappel is een product voor een gezonde levensstijl en staat in de Schijf van Vijf. De aardappel bestaat voor 80% uit water. Voor de rest bevat het mineralen, vitamines, vezels, vitamine B- complex en een grote hoeveelheid vitamine C.
- De aardappel werd voor het eerst gebruikt in de regio van het hedendaagse Peru en het noordwestelijke gedeelte van Bolivia tussen 8000 en 5000 voor Christus.
- De aardappel is rijk aan voedingsstoffen, hij bevat geen vetten en de helft aan kilocalorieën in vergelijking met rijst en pasta.
- Oorspronkelijk komt de aardappel uit de Andes, waar hij al duizenden jaren geleden werd verbouwd.
- 'S werelds grootste aardappel werd opgegraven in 1895 in Colorado (VS). Het woog 49 kilo (met een lengte van 70 cm en een breedte van 37 cm.)
- Aardappelknollen worden groen als ze blootgesteld worden aan licht. Veel mensen vragen zich af of aardappels met groene plekken nog gegeten kunnen worden. De groene vlekken moeten weggesneden worden, want ze bevatten een hoge concentratie solanine. Dit is een substantie die zorgt voor een bittere smaak en die schadelijk is bij grote hoeveelheden.
- De aardappel is de plant die het meest geschikt is om de groeiende wereldbevolking te blijven voeden. Dat komt doordat de aardappel per hectare meer voedingswaarde oplevert en minder water nodig heeft dan graan en rijst.
De ontdekking van de aardappel
Spaanse ontdekkingsreizigers brachten de aardappel naar Europa. Zij zagen rond 1536 in Zuid-Amerika dat de Inca's (een indianenvolk die in Peru heeft geleefd) kleine ronde bollen aten die ze uit de grond haalden. De Spaanse ontdekkingsreizigers namen de bollen, de aardappelen dus, mee terug naar Spanje.
In Europa zorgde de aardappel eerst voor verwarring. Veel mensen dachten dat ze de besjes van de plant of de plant zelf moesten eten. Maar die zijn giftig! Een lange tijd durfden de mensen ze niet meer te eten. Pas later kwamen ze er achter dat ze de knollen moeten eten.
Hoe gaat de geschiedenis van de aardappel verder? De aardappel werd daarna in korte tijd populair. Omdat de aardappel niet duur was, aten in het begin alleen de arme mensen in Europa ze. Daarna ontdekten ook de rijke mensen de lekkere aardappel.
De aardappelplant
De aardappel behoort tot de familie van de nachtschadeplanten, net als de tomaat, aubergine, paprika en rode peper. Pootaardappelen zijn ervoor bedoeld om nieuwe aardappelen te kweken. Uit de pootaardappel groeit namelijk een nieuwe plant en zo ontstaan er nieuwe aardappelen. Tussen maart en mei worden de pootaardappelen in de grond geplaatst. In juni staat het veld vol met planten en gaan ze bloeien. Ze krijgen dan witte of paarse bloemetjes. In de zomer, na het bloeien, krijgen de planten besjes. Deze besjes zijn net als de bloemen giftig! Eind juli sterven de planten langzaam af. In de herfst worden de aardappelen geoogst. Ze worden met een grote landbouwmachine uit de grond gehaald. Aan één plant kunnen wel twaalf knollen groeien.
Soorten & Rassen
Alleen al in Nederland zijn er ruim 250 verschillende aardappelrassen. Daarvan zijn ongeveer 90 rassen om te eten. Er zijn drie soorten aardappelen:
1. Aardappelen om te eten
Deze aardappelen worden consumptieaardappelen genoemd (consumeren betekent eten of gebruiken). Hiervan zijn er verschillende rassen, die allemaal hun eigen kenmerken hebben als je ze kookt. De ene aardappel wordt kruimelig en de andere blijft mooi stevig. In Nederland zijn Bintjes, Eigenheimers en Dore's bekende rassen. Er bestaan ook aardappelen met een rode schil.
2. Aardappelen voor de fabriek
In een aardappel zit zetmeel. Als er veel zetmeel in een aardappel zit dan zijn ze minder geschikt om te eten. Deze aardappelen gaan dan naar een aardappelmeelfabriek. Hier wordt het zetmeel uit de aardappelen gehaald. Van zetmeel worden veel verschillende producten gemaakt, bijvoorbeeld: plaksel, inkt, verf, snoep, lippenstift, katoen en papier.
3. Pootaardappelen
De derde soort aardappelen zijn de pootaardappelen. Deze zijn ook niet bedoeld om te eten, maar om nieuwe aardappelen mee te kweken. Pootaardappelen kunnen uitgroeien tot consumptieaardappelen, tot fabrieksaardappelen of tot nieuwe pootaardappelen.
Groene aardappelknollen
Wist je dat onder invloed van licht aardappelknollen groen worden? Dit kan voorkomen als aardappelen te lang in het licht liggen tijdens de bewaring. Hoe sterker het licht, hoe sneller de aardappelen groen worden. Het is verstandig om groene plekken weg te snijden, omdat daarin een stofje zit (solanine), die een bittere smaak veroorzaakt en schadelijk voor de gezondheid kan zijn.
Zoete aardappelen
Zoete aardappelen komen oorspronkelijk uit Zuid-Amerika. Inmiddels worden ze ook in Nederland geteeld. Ze worden steeds populairder! Veel mensen vragen zich af of zoete aardappelen gezonder zijn dan gewone aardappelen. Dat is niet het geval: beide soorten hebben hun voor- en nadelen. Hoewel de zoete aardappel meer gezonde vezels bevat, zitten er bijvoorbeeld meer koolhydraten en suikers in, die voor de zoete smaak zorgen. Uiteindelijk kun je dus kiezen voor wat je lekker vindt! Heb je de zoete aardappelfriet van Aviko al geproefd?
Hoe populair is de aardappel?
De aardappel is een van de meest gegeten voedingsmiddelen in Europa. Dat komt omdat de aardappel niet duur is, lekker is en omdat je er verschillende dingen mee kunt maken. Bijvoorbeeld: gekookte aardappelen, gebakken aardappelen, gepofte aardappelen, aardappelpuree en natuurlijk frietjes (of patat) en chips.
Nederland aardappelland
Nederland is een echt aardappelland. Als je het gewicht aan aardappelen dat een Nederlander gemiddeld per jaar eet bij elkaar optelt, dan kom je op 53 kilo aardappelen per persoon! Naast gewone aardappelen eet een Nederlander jaarlijks ook nog gemiddeld 28 kilo aardappelproducten (zoals chips, patat en aardappelzoutjes). Totaal wordt er dus per persoon 81 kilo gegeten.
De lekkere knollen groeien heel goed in ons klimaat. In Nederland worden veel meer aardappelen geoogst dan we op kunnen eten. Daarom worden er ook veel aardappelen verkocht aan andere landen.
Aardappelweetjes
Hoe de aardappel aan zijn naam komt
De Nederlandse naam aardappel, appel uit de aarde (afgeleid van het Franse 'pommes de terre'), is eigenlijk een beetje vreemd. De aardappel is namelijk geen fruit, maar groente en lijkt niet eens op een appel. In Duitsland heet de aardappel "Kartoffel". Dit is afgeleid van de Spaanse omschrijving ' tartufo blanco' (blanke knol). De Engelsen namen de aardappel uit de Carribean mee, waar deze 'batata' wordt genoemd. Hierin ligt de oorsprong van de Engelse naam ' potato'.
Zeg je friet of patat?
Wist je dat er een patat-frietgrens dwars door Nederland loopt? De grote rivieren vormen deze grens. Ten noorden van de grote rivieren zeggen de meeste mensen patat. Ten zuiden van de grote rivieren zeggen de meeste mensen friet. In sommige zuidelijke regio's gaat de voorkeur uit naar het woord frieten. Het maakt niet uit hoe je het noemt, als je maar geniet van je friet, frietje of patat!
Aardappelen zijn duizenden jaren oud
Uit onderzoek blijkt dat 4500 jaar voor Christus al aardappelen werden gegeten. In een ravijn in de omgeving van Lima (Peru) troffen onderzoekers aardappelresten aan uit die periode.
Aardappelen voor de sier
Rond 1570 waren de eerste aardappelen in Europa. De nieuwe plant werd eerst niet gebruikt om te eten, maar voor de sier. De aardappelplant heeft witte en roze bloemen, waarom de mensen in die tijd de plant dus voor de sier in de tuin plantten.
Vijanden van de aardappel
De aardappel heeft vijanden: beestjes! Een vijand van de knollen is het glasaaltje. Deze knaagt aan de wortels waardoor de plant doodgaat. Een vijand van de plant is de coloradokever. De kever eet de plant helemaal kaal en dit overleeft de aardappelplant niet.
Handenwarmer
Vroeger als het erg koud was stopten boerenkinderen een hete aardappel in elke jaszak als ze naar school gingen. Zo hielden ze hun handen warm. Op school konden ze deze 'handenwarmer' dan lekker opeten.
Herfstvakantie
Vroeger werden aardappelen handmatig gerooid. Een enorme klus voor het hele gezin, ook de kinderen hielpen mee. Om leerachterstand te voorkomen heeft men toen de herfstvakantie in het leven geroepen. Hier genieten de kinderen nog steeds ieder jaar van!
Hoe wordt friet gemaakt?
Het hele productieproces van friet neemt ongeveer een uur in beslag. Bij Aviko worden frietjes gemaakt in negen stappen. Hieronder wordt elke stap kort uitgelegd.
1. Controle bij aankomst
Bij aankomst van de aardappelen bij de fabriek nemen we eerst een monster. Dit is een proef om vast te stellen of de aardappelen voldoen aan de eisen die Aviko aan de aardappelen stelt. Zo mag een frites-aardappel niet te klein zijn. Na deze controle volgt de keuring. Hierbij letten we op de gebreken van de binnen en buitenkant van de aardappelen. Ten slotte wordt er gekeken naar de bakkleur. Op basis van deze proeven wordt de baktijd van de frites vastgesteld. Hierdoor is het mogelijk om altijd een mooie, goudgele kleur te krijgen bij het bakken. Voordat we de aardappelen verwerken, worden ze eerst gewassen om resten modder en stenen te verwijderen. De schone aardappelen gaan via waterkanalen naar de productieruimte. Dit transport vindt plaats met water om beschadigingen van de aardappel zoveel mogelijk te voorkomen.
2. Schillen eraf stomen
Na het wassen wordt de schil verwijderd. Dit doen we in een drukvat met stoom. In dit vat worden de aardappelen in korte tijd met stoom onder druk behandeld. Na het verminderen van de druk, laat de schil los. Op deze manier wordt de aardappel binnen enkele seconden ontdaan van zijn schil. De door het stoomschillen losgemaakte schillen worden in een borstelmachine van de aardappel afgeborsteld en verwijderd. Bij het borstelen en afvoeren van de schillen wordt geen water gebruikt. Deze methode bespaart water en vermindert de watervervuiling. Na het borstelen worden de aardappelen nogmaals gewassen, om de laatste schilresten en aanhangend zetmeel te verwijderen.
3. Snijden onder hoge snelheid
De aardappelen worden met een watermes gesneden in staafjes van de gewenste afmetingen. In een watermes worden de aardappelen met hoge snelheid (circa 100 km per uur) in een waterstroom door een buis met een mes geschoten, waardoor de aardappelen altijd in de lengterichting gesneden worden.
4. Sorteren
Na het snijden worden de aardappelstaafjes op lengte gesorteerd. Dit gebeurt op meerdere rollensorteerders, zeg maar sorteermachines. Daarop worden de te korte stukjes en snippers verwijderd. Vervolgens worden aardappelstaafjes met kleurafwijkingen elektronisch opgespoord en verwijderd.
5. Voorgaren
Na het sorteren worden de aardappelstaafjes geblancheerd. Blancheren betekent dat de aardappelstaafjes kort worden gekookt. Hierbij wordt het teveel aan suikers verwijderd. Deze suikers zorgen bij het bakken voor de bruine kleur. Als er te veel suikers in zitten, worden de frietjes te bruin. Het blancheren is ook belangrijk voor een goede textuur van het frietje. Dit is de structuur van de binnenkant van het frietje.
6. Voordrogen
Voor het bakproces worden de staafjes eerst met lucht voorgedroogd. Door het drogen ontstaat een 'huidje' waardoor de frieten krokanter worden. De warme lucht in de voordroger is restwarmte uit de bakoven. Door deze warmte te benutten wordt energie bespaard.
7. Voorbakken
In de bakoven gevuld met olie (ongeharde plantaardige olie zoals zonnebloemolie en olijfolie) worden de staafjes bij hoge temperatuur in korte tijd voorgebakken. Het voorbakken is klaar als het gewenste eindvochtgehalte en eindvetgehalte is bereikt. Als deze gehalten precies goed zijn, kan de klant de patatjes thuis snel afbakken met het lekkerste resultaat: goudbruine en knapperige frietjes. Tijdens het voorbakken wordt het 'huidje' verder gevormd en het product verder gegaard.
8. Koelen en invriezen
De voorgebakken frietjes gaan de koeltunnel in. Hier worden ze in een koude luchtstroom snel afgekoeld. Bij de productie van verse, voorgebakken producten wordt het product tot ca. 2 graden Celsius gekoeld en is hier het einde van het productieproces. Na het koelen worden de frietjes in een vriestunnel bij -40 graden Celsius snel ingevroren.
9. Verpakken in dozen en zakken
De laatste stap is het verpakken. Zowel verse als diepgevroren frietjes worden verpakt. De verse friet (uit de koeling) wordt in kartonnen dozen van 10 kilogram verpakt. Diepgevroren frites gaan in kunststof zakken met uiteenlopende vulgewichten en daarna in omdozen. Iedere zak en (voor de verse frites) dichte doos gaat door de metaaldetector en wordt gewogen. Hierna worden de zakken verpakt in dozen en ten slotte worden de dozen voorzien van een code. Nu is het product klaar om vervoerd te worden naar bestemmingen in Nederland en de rest van de wereld.
